Stel je voor, het is vrijdagavond en jullie zijn allebei thuis na een lange werkweek. Vroeger was dit het moment waarop jullie naar elkaar toe trokken, samen een film keken, en genoten van elkaars aanwezigheid, vaak eindigend in een liefdevolle omhelzing of meer. Maar tegenwoordig, terwijl de tv aanstaat, zit jij op de ene kant van de bank en je partner op de andere. Jullie scrollen allebei op jullie telefoons, af en toe pratend over dagelijkse beslommeringen, maar de diepere connectie die jullie ooit hadden lijkt ver weg. Je kijkt naar je partner en vraagt je af: 'Hoe zijn we hier beland?
Je bent zeker niet de enige. Veel koppels worstelen met het onderhouden van connectie en intimiteit. Nu is het normaal dat de kwantiteit, intensiteit en kwaliteit van seks kan wisselen. Er zijn vele factoren die hier invloed op hebben. Maar als het gaat om een voortdurende zorg die spanning en frustratie veroorzaakt, dan is het goed om er kritisch naar te kijken.
In mijn ervaring als seksuoloog is er in veel gevallen een belangrijke factor die ervoor kan zorgen dat relatieproblemen door gebrek aan intimiteit en gebrek aan seks blijft bestaan. Het is de spiraal van afwijzing, teleurstelling en schuldgevoel die zorgt dat personen in een relatie vaak meer en meer de connectie kwijtraken. Zowel fysiek als mentaal.
In dit artikel verkennen we hoe de spiraal van afwijzing, teleurstelling en schuldgevoel vaak leidt tot minder intimiteit en wat je kunt doen om deze cyclus te doorbreken en de verbinding te herstellen.
Hoe ontstaat de spiraal en hoe werkt hij?
De spiraal van afwijzing, teleurstelling en schuldgevoel kan op verschillende manieren ontstaan, maar meestal gaat het ongeveer als volgt. Je maakt een avance of doet een voorstel tot een (veelal seksuele) activiteit. De partner reageert met een (zeker in jouw ogen) afwijzing. Jij op jouw beurt reageert hier negatief op. Dit kan zijn door boos te worden, stil te worden en je terug te trekken, verdrietig of een andere negatieve of in ieder geval, negatief op te vatten reactie.
Het gevolg daarvan is dat de partner in kwestie zich schuldig gaat voelen en een negatieve associatie heeft met de situatie en het verzoek dat werd gedaan. Het resultaat hiervan is vaak, zeker wanneer dit gedrag vaker voorkomt, dat situaties waarin dezelfde of soortgelijke verzoeken of avances kunnen worden gedaan gemeden worden. Ik bedoel, of ik moet akkoord gaan met iets dat ik niet wil, of ik moet weer nee zeggen en dat gebeurt (voeg hier negatieve reactie in) weer.
En zo wordt de spiraal van afwijzing, teleurstelling en schuld geboren. En vanaf hier is de kans groot dat deze alleen maar versterkt gaat worden en hoe langer deze spiraal bestaat, hoe moeilijker hij te doorbreken wordt. Maar, het is gelukkig zeker niet onmogelijk!
De afwijzing gaat over de context, niet over jou
Centraal in de spiraal staat het gevoel van afwijzing. Niemand wil afgewezen worden of zich zo voelen, volgens vele is het een van de meest vervelende gevoelens. Maar wat belangrijk is om te beseffen, is dat de afwijzing of beter gezegd de “nee” op het voorstel, 9 van de 10 keer niet gaat over jou, maar over de context.
We zeggen meestal geen nee tegen de persoon, maar tegen de situatie. Nee betekent niet: “ik wil jou niet”, maar eerder: “ik wil dit specifieke ding niet op dit moment, in deze omgeving, in deze setting etc.”.
"Als een voorstel wordt afgewezen, ga dan terug naar het laatste dat jullie samen deden dat fijn was."
En natuurlijk, soms is een afwijzing wel op de persoon, maar in een relatie is dit veelal niet waar het om draait. Dus wat moeten we dan met de afwijzing?
Het belangrijkste is hoe je ermee omgaat. Reageer liever met begrip en liefde dan met verdriet of boosheid. Dit is juist het moment waarop je partner je nodig heeft. Als vuistregel hou ik het liefste aan: als een voorstel wordt afgewezen, ga dan terug naar het laatste dat jullie samen deden dat fijn was.
Doorbreek het script
Het volgende onderdeel van de spiraal gaat over verwachtingen en het seksuele script dat jullie samen hebben opgebouwd, of dat je hebt aangeleerd over de jaren. Of dat nu komt van voorgaande relaties, het kijken van pornografie of een script dat is opgebouwd rondom al de dingen die je niet mag doen, vanuit schaamte bijvoorbeeld. Ieder persoon heeft een script waar de seksuele beleving omheen wordt gevormd. Het is de manier waarop seksuele interacties worden aangegaan en begrepen en gecommuniceerd.
"Het probleem met een seksueel script zijn de verwachtingen die bewust of onbewust worden gekoppeld aan bepaalde gedragingen en handelingen."
In de basis is er dan ook niks mis met een seksueel script, dit biedt veiligheid en voorspelbaarheid (in de positieve zin van het woord). Het zorgt ervoor dat je hints en avances van een partner kan lezen en daar op een passende manier op reageren. Daarbij weet je misschien ook precies wat jij en je partner fijn vinden en is dat onderdeel van je script. Hiermee is de kans op een fijne ervaring groter.
Maar… er is natuurlijk ook een andere kant aan een vaststaand seksueel script. En dan heb ik het nog niet eens over de voorspelbaarheid in negatieve zin die kan ontstaan. Nee, het probleem met een seksueel script zijn de verwachtingen die bewust of onbewust worden gekoppeld aan bepaalde gedragingen en handelingen. En de stress die dit kan opleveren.
Stel dat je een bepaalde manier hebt om je partner te laten weten dat je in de stemming bent voor seks en intimiteit. Als jij dit gedrag vertoont zal je partner direct weten dat je seks wilt. Als de context er niet naar is of er is een negatieve associatie ontstaan met seks en intimiteit, dan triggert dit direct een stressreactie. Het idee van: “Oh nee het moet weer”.
Dat is één onderdeel, het andere is het idee dat volgens een seksueel script een handeling altijd leidt tot de volgende handeling. Vaak zit er een volgordelijkheid in, een opbouw zo te zeggen van seksuele handelingen. Bij veel mensen moet dit bijvoorbeeld altijd leiden tot het zogenaamde einddoel: vaak penetratie en orgasme. Afgezien van het feit dat dit niet het einddoel hoeft te zijn, ontstaat door het seksuele script de situatie dat beginnen met de eerste handeling de druk geeft om te eindigen met de laatste. Als die of handelingen daartussenin stressvol zijn of er een negatieve associatie bij bestaat is dit een moment waarop de spiraal van afwijzing, teleurstelling en schuldgevoel in werking gaat.
"Dat geeft de ruimte om het script te doorbreken en de mogelijkheid om uit te zoeken wat jullie beide fijn vinden in jullie intieme relatie."
Wat moet ik daar dan aan doen vraag je je af? Begin eens met kijken of je een seksueel script volgt, kijk vervolgens of je hier ook losser mee om kan gaan. Moet het altijd leiden tot een einddoel? Kan de volgorde anders, kan ik “halverwege” stoppen en toch een fijne seksuele ervaring hebben gehad?
In veel gevallen is dit het makkelijkste te onderzoeken door de druk van seksuele handelingen af te halen. Een handig middel hierbij is een tijdelijk verbod op seks. Dit betekent het einddoel verbieden. Stel dat dit penetratie is, dan spreken jullie af de aankomende (kies zelf een periode, maar begin bij een maand bijvoorbeeld) geen penetratie seks te hebben, hoe graag jullie beide ook willen. Dat geeft de ruimte om het script te doorbreken en de mogelijkheid om uit te zoeken wat jullie beide fijn vinden in jullie intieme relatie.
Tot slot
De cirkel van afwijzing, teleurstelling en schuldgevoel ligt naar mijn professionele mening aan de basis van veel seksuele zorgen binnen relaties. De hierboven beschreven aanpakken kunnen zeker helpen en ik nodig je van harte uit om dit artikel te delen en te bespreken en de oefeningen eens te proberen. Neem hier wel de tijd voor en communiceer open, deze zorgen zijn niet over één nacht ijs opgelost.
Mocht je er niet uitkomen of je wilt graag hulp bij bovenstaande of andere relationele of seksuele zorgen? Dan kan je natuurlijk contact opnemen voor een intakegesprek met mij als sekscoach en relatiecoach, ik help je graag verder.
Veel succes en geniet ervan.